Costus curvibracteatus Maas

Costus L.

curvibracteatus

-

-

-

เอื้องหมายนาดอกส้ม Costus curvibracteatus Maas มีลักษณะทางพฤกษศาสตร์คล้ายกับเอื้องหมายนา Costus speciosus Smith. แต่ต่างกันบางลักษณะ เช่นสีของดอก คือ

ลำต้น ไม้ล้มลุก มีเหง้าใต้ดิน ต้นสูง 1-3 ม. ขนาดผ่าศูนย์กลาง 1-3 ซม. ลำต้น อวบ แข็ง และตั้งตรง  สีแดง ปลายกิ่งมักโค้งเวียน

ใบ ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปวงรีแกมขอบขนานหรือรูปใบหอก กว้าง 5-8 ซม. ยาว 15-40 ซม. ปลายใบเรียวแหลมโคนมน และมีกาบหุ้มรอบลำต้น ผิวใบด้านบนเรียบ ด้านล่างมีขนนุ่มสีขาวขนาดเล็ก

ดอก ดอกสีส้ม ออกเป็นช่อออกที่ปลายกิ่งสีขาว กลีบแผ่กว้างหรือเกือบกลม กลีบดอกติดกันเป็นหลอด ขอบกลีบย่นเป็นคลื่น ดอกจะทยอยบานทีละดอก ใบประดับรูปไข่  มีเกสรเพศผู้ 3 อัน สมบูรณ์ 2 อัน เป็นหมัน 1 อัน

ผล ทรงกลมรีรูปกระสวยส่วนปลายมีกลีบประดับติดอยู่ สามารถแห้งแตกได้ เมื่อผลสุกเป็นสีแดง

เมล็ด เป็นเหลี่ยมมีสีดำเป็นมันเงา

เป็นพืชที่เจริญได้ดีทั้งในร่มหรือกลางแสงแดดจัด และมีความชื้นสูง พบตามชายน้ำและป่าดิบชื้นทั่วไป

อินเดีย เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ถึงนิวกินี

พบตั้งแต่อินเดียตะวันออก จนถึงคาบสมุทรอินโดจีน

เพาะเมล็ด แยกหัว

-สามารถปลูกเป็นพืชไม้ประดับเพื่อความสวยงามได้ดี

-มีสรรพคุณทางสมุนไพร เช่น

ต้น ใช้ในพิธีกรรมก่อนการทำนาของชาวไทลื้อ (พิธีแฮกข้าว) โดยนำไปมัดติดกับตะแหลวร่วมกับดอกปิ้งแดงแล้วนำไปใส่ไม้ปักไว้ที่ไร่นาก่อนปลูกข้าวเป็นการบอกกล่าวเจ้าที่ว่าต่อไปจะมาทำการปลูกข้าวที่ที่นาผืนนั้น ๆ ช่วยให้ข้าวเจริญงอกงาม

เหง้า ใช้ขับปัสสาวะ เป็นยาถ่าย แก้ตกขาว บวมน้ำ ฆ่าพยาธิ รักษาโรคติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ แผลอักเสบบวมมีหนอง ฆ่าพยาธิและทำให้แท้ง ใช้ตำพอกบริเวณสะดือรักษาโรคท้องมาน ในเหง้าสดมีรสฉุน เย็นจัด มีพิษมาก มีสาร diosgenin ซึ่งมีฤทธิ์คล้ายฮอร์โมนเพศหญิงและเป็นสารตั้งต้นในการสังเคราะห์ยาสเตียรอยด์บางชนิด

ราก เป็นยาขม แก้ไอ ขับเสมหะ พยาธิ โรค

หน่ออ่อน นำไปประกอบอาหาร หรือลวกจิ้มน้ำพริก

ลำต้น นำไปต้มน้ำดื่มช่วยขับปัสสาวะ รักษาอาการกระเพาะปัสสาวะอักเสบ นำไปอังไฟแล้วบีบน้ำดื่มแก้โรคนิ่ว น้ำคั้นจากลำต้น นำไปหยอดหู รักษาอาการหูน้ำหนวก

ใบ ใช้ประกอบพิธีสู่ขวัญควาย ใช้เป็นส่วนประกอบในยารักษาโรคนิ่ว ร่วมกับใบของมะละกอตัวผู้ และพืชอีกหลายชนิด

-

ศูนย์ปฏิบัติการวิจัยและเรือนปลูกพืชทดลอง. 2553. “เอื้องหมายนา.” [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา:  http://clgc.agri.kps.ku.ac.th/index.php/linkherb/120-costus (22 กรกฎาคม 2560)

สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง ( องค์กรมหาชน ). 2553. “Crape ginger.” [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา : http://eherb.hrdi.or.th/search_result_details.php?herbariumID=348&name=Crape%20ginger (22 กรกฎาคม 2560)

องค์การสวนพฤกษศาสตร์. 2541. สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ เล่ม 2. พิมพ์ครั้งที่ 3. โอ.เอส. พริ้นติ้ง เฮาส์, กรุงเทพมหานคร. 153 น.

The Plant List. 2013. “Costus curvibracteatus Maas.” [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-234598 (22 กรกฎาคม 2560)

The Royal Botanic Gardens, Kew science. “Costus curvibracteatus.” [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:66838-2 (22 กรกฎาคม 2560)

-

-

กลับหน้ารายการพรรณไม้ แก้ไขข้อมูล จัดการรูปภาพ พิมพ์ QR Code ของพืชนี้ ลบข้อมูลพรรณไม้นี้