Momordica cochinchinensis (Lour.) Spreng.

Momordica L.

cochinchinensis

-

-

Momordica macrophylla Gage

Momordica meloniflora Hand.-Mazz.

Momordica mixta Roxb.

Muricia cochinchinensis Lour.

Zucca commersoniana Ser.

ลำต้น เป็นไม้เลื้อย พาดพันต้นไม้อื่น เถามีลักษณะกลม มีขนตลอดเถา เถาแก่ไม่มีขน มีมือพันสำหรับยึดเกาะต้นไม้อื่น

ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ มีลักษณะคล้ายรูปสามเหลี่ยม กว้างและยาว 6-15 ซม. ปลายใบแหลม โคนใบโค้งมนเว้าเข้าหาก้านใบ ขอบใบเว้าเข้ามาเป็นสามแฉก และมีหนามเป็นตุ่มเล็กรอบขอบใบ  แผ่นใบเรียบมีสีเขียวเข้ม

ดอก ออกดอกเดี่ยวตามซอกใบ ดอกแยกเพศอยู่คนละต้น ดอกมีสีเหลืองอ่อนกลีบดอกมี 5 กลีบ วางสับหว่างซ้อนกัน มีขนปกคลุม โคนมีแต้มสีน้ำตาลแกมม่วง เกสรเพศผู้เป็นแท่ง ปลายแบ่งออกเป็น 3 แฉก

ผล เป็นรูปทรงกลมขนาดใหญ่ ผิวมีหนามแหลมสั้นทั้งผล ผลอ่อนมีสีเขียวอมเหลือง เมื่อสุกแล้วเปลี่ยนเป็นสีแดงอมส้ม เมล็ดมีลักษณะแบน มีเนื้อหุ้มเมล็ดสีแดง วางเรียงตัวกันเป็นแถว

มักขึ้นตามลำห้วย พบตามที่รกร้าง หรือชายป่าเบญจพรรณ ตั้งแต่ใกล้ระดับน้ำทะเลจนถึงที่สูงประมาณ 1,000 เมตร

เป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดอยู่ในประเทศจีนตอนใต้ พม่า ไทย ลาว เขมร เวียดนาม มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ และบังกลาเทศ

ทวีปเอเชีย

ขยายพันธุ์โดยการใช้เมล็ด หรือแยกรากปลูก

ใบ รสขมเย็น แก้ไข้ตัวร้อน ใบปรุงเป็นยาเขียวแก้ไข้ ถอนพิษอักเสบ ตำพอกแก้ปวดหลัง แก้กระดูกเดาะ ใบสดตำพอกแก้ฝี แก้พิษต่างๆ 

ใบอ่อนและราก ต้มเป็นยาขมแก้ไข้ 

ราก รสเบื่อเย็น ใช้ถอนพิษ  รากต้มดื่มถอนพิษทั้งปวง ถอนพิษไข้ ขับเสมหะ แก้เข้าข้อ ปวดตามข้อ ใช้ทำให้เกิดฟองในน้ำใช้แทนสบู่ และใช้ฆ่าเหา แช่น้ำสระผม แก้ผมร่วง  

เมล็ด  รสมันเมาเย็น เมล็ดดิบเป็นพิษร้ายแรง ทำให้ลิ้นแข็ง ต้องเผาหรือทอดให้สุก เมล็ดที่ใช้ทำยาจะคั่วให้กรอบก่อน กินบำรุงปอด แก้ฝีในปอด รักษาวัณโรค แก้ไอ ขับปัสสาวะ แก้ท่อน้ำดีอุดตัน เมล็ดใช้รักษาหูด แผลฝีหนอง และแผลพุพอง รักษาริดสีดวงทวาร เมล็ด มีน้ำมัน ใช้ทำเทียนไขให้ความสว่าง ใช้เป็นน้ำมันขัดเงา 

ผลอ่อน ใบอ่อน และดอก ใช้ลวก ต้ม นึ่ง แล้วรับประทานเป็นผัก หรือใส่ในแกง

-

คณะกรรมการวิชาการดำเนินงานส่วนสวนสมุนไพรพืชสวนโลก. 2549. สวนสมุนไพรในงานมหกรรมพืชสวนโลก 2549. พิมพ์ครั้งที่ 1. บริษัท สามเจริญพาณิชย์ (กรุงเทพฯ) จำกัด. กรุงเทพมหานคร. 464 น.

ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์. 2554. “ฟักข้าว.” [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา http://www.qsbg.org/database/botanic_book%20full%20option/search_detail.asp?botanic_id=829 (13 มิถุนายน 2560)

ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. 2553. “ฟักข้าว.” [ระบบออนไลน์]. http://www.phargarden.com/main.php?action=viewpage&pid=253 (13 มิถุนายน 2560)

The Plant List. 2013. “Momordica cochinchinensis (Lour.) Spreng.” [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2372841 (13 มิถุนายน 2560)

-

-

กลับหน้ารายการพรรณไม้ แก้ไขข้อมูล จัดการรูปภาพ พิมพ์ QR Code ของพืชนี้ ลบข้อมูลพรรณไม้นี้