Piper retrofractum Vahl

Piper L.

retrofractum

-

-

Chavica officinarum Miq.

Piper chaba Hunter

Piper officinarum (Miq.) C. DC.

ลำต้น ไม้เลื้อยอายุหลายปี ยาวได้ถึง 10 ม. ไม้เนื้ออ่อน ขึ้นเลื้อยพันเกาะเกี่ยวไปยังต้นไม้อื่น ลำต้นค่อนข้างกลมเรียบ เปราะ หักง่าย บริเวณข้อมีรากสำหรับยึดเกาะ แตกกิ่งก้านมาก

ใบ ใบเดี่ยวออกเรียวสลับตามข้อใบค่อนข้างห่างกัน ก้านใบยาว 0.5-3.0 ซม. ใบรูปไข่แกมขอบขนาน กว้าง 3-13 ซม. ยาว 7-20 ซม. ปลายใบเรียวแคบหรือเรียวแหลม โคนใบอาจสอบแคบแบบรูปลิ่ม หรือป้านมนถึงเว้นเล็กน้อย ใบทั้งสองข้างไม่เท่ากัน หรือเหลื่อมกันเล็กน้อย ขอบใบเรียบ ผิวด้านหลังใบเป็นมัน ท้องใบมีขนปกคลุมเล็กน้อย เนื้อใบค่อนข้างหนาคล้ายหนัง มีเส้นใบออกจากโคนใบ 3-5 เส้น ปลายเส้นแยกแขนงคล้ายขนนก ใบยอดกิ่งไม่มีก้าน ใบและเถามีรสเผ็ดร้อน

ดอก แยกเพศอยู่ต่างต้นกัน ออกเป็นช่อตั้งตรงข้ามกับใบ ออกเป็นช่อจากซอกใบ หรือปลายยอด ใบประดับรูปไข่กว้าง ความยาว 1-2 มม. ก้านช่อดอกยาว 1-2 ซม. มีดอกย่อยเรียงกันอัดแน่นบนแกนช่อลักษณะเป็นแท่งกลมยาวทรงกระบอก ปลายเรียวมน ยาวประมาณ 1-2 นิ้ว สีเขียว เมื่อแก่มีสีเหลืองอมแดง มีขนปกคลุมเล็กน้อย ไม่มีก้านดอกย่อย ไม่มีกลีบเลี้ยงและกลีบดอก ช่อดอกเพศผู้ยาว 2.5-8.5 ซม. เกสรเพศผู้ 2 อัน อาจจะมี 3 อันปะปนอยู่บ้าง เกสรสั้น เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 3 มม. ช่อดอกเพศเมีย ยาว 2-3 ซม.ยอดเกสร 2-3 แฉก เส้นผ่าศูนย์กลาง 1 มม.

ผล ผลสดอัดกันแน่นบนแกนช่อ ยาว 2.5-5 ซม. ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 1 ซม. โคนกว้าง ปลายมน ผิวผลเรียบ ผลย่อยขนาดเล็กจะติดกันเป็นแท่งหลอมรวมกัน แยกจากกันไม่ได้ ผลมีรสเผ็ดร้อน มีสีเขียวเมื่อสุกสีน้ำตาลแกมแดง

เมล็ด ผลย่อยมีเมล็ดเดียว เมล็ดมีขนาดเล็กมาก กลมและแข็ง เส้นผ่าศูนย์กลาง 2.0-2.5 มม. เนื้อในเมล็ดลักษณะคล้ายแป้ง

พบทั่วไป ขึ้นปะปนกับไม้ในป่าเบญจพรรณอื่น ๆ ตั้งแต่ระดับพื้นล่างถึงระดับความสูง 800 ม. จากระดับทะเลปานกลาง

เอเชียเขตร้อน

ประเทศแถบภูมิภาคอินโดจีน มาเลเซีย อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ถึงโมลัคคาส์ หมู่เกาะริวกิว

เพาะเมล็ด ปักชำ 

ผล รสเผ็ดร้อนขม ใช้เป็นเครื่องเทศมีกลิ่นหอม และเผ็ดมากกว่าพริกไทย รสคล้ายขิง ให้ความอบอุ่นกับร่างกาย บำรุงธาตุ ขับลมในลำไส้ ขับลมเย็น แก้ปวดกระเพาะ ปวดท้อง อาเจียน เรอเปรี้ยว ท้องเสีย แก้บิด ทำให้เจริญอาหาร โดยกระตุ้นให้น้ำลายไหลออกมาและทำให้เกิดการชาในปาก แก้กระษัยลมเย็น แก้ปวดหัว ปวดฟัน ไซนัส แก้หืดไอ แก้หลอดลมอักเสบ แก้ลมวิงเวียน ฟกช้ำบวมปวด ขับระดู แก้สตรีที่เลือดลมไม่ดี ประจำเดือนมาไม่ปกติ ปวดประจำเดือน ตกเลือด แก้ริดสีดวงทวารหนัก แก้โรคนอนไม่หลับ โรคลมบ้าหมู ขับน้ำดี ขับพยาธิ ใช้ภายนอกแก้ปวดกล้ามเนื้อ รักษาอาการอักเสบ ผลดีปลีใช้เป็นเครื่องเทศโดยใช้แต่งกลิ่นผักดองและช่วยถนอมอาหารมิให้เกิดการบูด

ใบ รสเผ็ดร้อน ใช้เป็นยาขับลม แก้อาการอ่อนเพลีย ช่วยย่อยอาหาร แก้หืด ไอ แก้เส้นเอ็น ปวดเมื่อยตามร่างกาย

เถา รสเผ็ดร้อน แก้เสมหะพิการ แก้ปวดท้อง จุกเสียด แก้ริดสีดวงทวาร แก้ลม เจริญอาหาร ลดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อเรียบ ทำสีย้อมผ้า จะได้สีน้ำตาลอ่อน

เถาและกิ่ง ฝนกับน้ำ แก้ฟกช้ำดำเขียว ใช้ภายใน ทาแก้ฟกบวม ใส่ฟันแก้ปวดฟัน ยาเจริญอาหาร จกเสียด ลมในท้อง ท้องอืด ท้องเฟ้อ ท้องร่วง แก้ทางเดินปัสสาวะไม่ปกติ ริดสีดวงทวาร

รากสดและใบสด แก้ฟกช้ำ โดยตำให้แหลกผสมกับเหล้า พอกบริเวณที่เป็น

ราก รสเผ็ดร้อนขม แก้เส้นอัมพฤกษ์อัมพาต แก้หืดไอ แก้ลมวิงเวียน แก้เสมหะ แก้ปวดท้อง บำรุงธาตุ รักษาโรคลำไส้ใหญ่อักเสบ ดับพิษปัตคาด

ต้น แก้เสมหะพิการ

ผล ใช้ภายนอก คั้นน้ำทาแก้ปวดตามกล้ามเนื้อ แก้อักเสบ ใช้ภายในบำรุงร่างกาย เจริญอาหาร บำรุงธาตุ แก้ธาตุพิการ แก้ลม จุกเสียด ขับผายลม ขับลมในลำไส้

ดอก แก้ท้องร่วง ขับลมในลำไส้ แก้ลมวิงเวียน แก้ริดสีดวงทวาร ช่วยให้เจริญอาหาร

-

ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. 2553. “ดีปลี.” [ระบบออนไลน์]. http://www.phargarden.com/main.php?action=viewpage&pid=223 (20 ตุลาคม 2559)

มูลนิธิโครงการหลวง. 2552. องค์ความรู้เรื่องพืชป่าที่ใช้ประโยชน์ทางภาคเหนือของไทย เล่ม 3. อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด. กรุงเทพมหานคร. 720น.

The Plant List. 2013. “Piper retrofractum Vahl.” [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา http://www.theplantlist.org (20 เมษายน 2560)

The Royal Botanic Gardens, Kew science. “Piper retrofractum Vahl.” [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:683079-1 (25 ตุลาคม 2560)

-

-

กลับหน้ารายการพรรณไม้ แก้ไขข้อมูล จัดการรูปภาพ พิมพ์ QR Code ของพืชนี้ ลบข้อมูลพรรณไม้นี้